Jak terapia kognitywna może wspomóc rozwój dziecka?

Rodzice często martwią się o rozwój dziecka, zwłaszcza gdy pojawiają się trudności w nauce, spadek samooceny czy problemy z koncentracją. W takich sytuacjach pomocna może być terapia kognitywna – podejście oparte na założeniu, że każdy człowiek ma zdolność do usprawniania swoich procesów myślenia i uczenia się.

Metoda ta, bazująca na modelu Instrumental Enrichment prof. Rouvena Feuersteina, w skrócie IE, poprawia funkcjonowanie poznawcze dziecka, zwiększa jego potencjał do nauki i rozwija umiejętność rozwiązywania problemów. Zrozumienie jej zasad może pomóc rodzicom skuteczniej wspierać rozwój swoich dzieci.

Co to jest terapia kognitywna IE?

Sposób, w jaki myślimy i postrzegamy świat, wpływa na nasze decyzje, interakcje oraz ogólne samopoczucie. Terapia kognitywna IE pokazuje, że zmieniając schematy myślowe, możemy poprawić zarówno nasze emocje, jak i funkcjonowanie. Czy jednak dotyczy to także dzieci?

W ich przypadku jest to jeszcze istotniejsze, ponieważ to właśnie w pierwszych latach życia kształtują się mechanizmy myślowe, które będą im towarzyszyć w dorosłości. Dlatego rodzice mogą wykorzystać terapię kognitywną IE, aby pomóc dziecku w budowaniu pewności siebie oraz rozwijaniu pozytywnego i elastycznego sposobu myślenia.

Jak można wspierać dziecko w domu, dzięki terapii kognitywnej IE?

Specjalistą, który może pomóc dziecku w zmianie schematów myślowych, jest terapeuta pracujący metodą IE (lista certyfikowanych terapeutów IE: https://pracowniatestow.pl/bazaie). Jednak wizyta u niego nie zawsze jest konieczna. Rodzic, jako najbliższa dziecku osoba, odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu jego sposobu myślenia. To w dużej mierze od nas zależy, czy nasze dziecko wyrośnie na samodzielnego i pewnego siebie młodego człowieka. Aby to osiągnąć, warto wprowadzić do codziennego życia kilka dobrych praktyk.

Pomóż dziecku rozpoznać negatywne myśli

Bądźmy otwarci na emocje dziecka i zachęcajmy je do ich wyrażania. Zamiast bagatelizować jego smutek czy lęk, pomóżmy mu zrozumieć, skąd się biorą te uczucia. Warto zadawać pytania, które skłonią je do refleksji:

• Co pomyślałeś, kiedy to się stało?

• Czy ta myśl na pewno jest prawdziwa? Może warto spojrzeć na to inaczej?

Najważniejsze to nauczyć dziecko, że trudne sytuacje można interpretować w różny sposób. Jeśli martwi się, że czegoś nie potrafi, pokażmy mu, że to szansa na naukę i rozwój. Z czasem to, co wydaje się trudne, stanie się łatwiejsze.

Bądź wzorem pozytywnego myślenia

Słowa rodzica są ważne, ale to czyny mają największą moc. Dzieci uczą się przede wszystkim przez obserwację – śledzą nasze reakcje, sposób radzenia sobie z wyzwaniami i podejście do niepowodzeń. Warto więc zastanowić się, jak sami zachowujemy się w trudnych sytuacjach.

Każda porażka to okazja, by pokazać dziecku, że błędy są naturalnym elementem nauki. Zamiast mówić „Nie dam rady!”, lepiej wybrać „To trudniejsze, niż myślałem, ale spróbuję znaleźć rozwiązanie”. Taki komunikat kształtuje w dziecku wzorzec pozytywnego myślenia, który będzie mu towarzyszył przez całe życie.

Ćwicz z dzieckiem myślenie pozytywne i realistyczne

Jeśli pozytywne myślenie ma mieć sens, musi być osadzone w realistycznym scenariuszu. Nie należy uczyć dziecka, że problemy rozwiązują się same, ale można analizować trudne sytuacje i wyciągać z nich pozytywy. Spójrzmy wspólnie na trudną sytuację i zastanówmy się:

• Co poszło dobrze, nawet jeśli coś się nie udało?

• Co można zrobić inaczej następnym razem?

Warto tutaj nastawić się na rozwiązania i pokazać, że chociaż trudności pewnie jeszcze nie raz spotkają dziecko, zawsze można znaleźć w nich naukę. Zachęcajmy też dziecko do prowadzenia dziennika wdzięczności, w którym zapisze trzy pozytywne rzeczy, które wydarzyły się każdego dnia. To sprawi, że szukanie pozytywów w życiu codziennym wejdzie w nawyk.

Ucz dziecko radzenia sobie z porażkami

Dziecko powinno wiedzieć, że błędy są naturalną częścią nauki – popełniają je zarówno dzieci, jak i dorośli. Nikt nie jest nieomylny, a wiele sukcesów rodzi się właśnie z wcześniejszych niepowodzeń. Warto przypominać, że każda umiejętność wymaga czasu i wysiłku. Jeśli nauczymy dziecko postrzegać porażkę jako krok w procesie nauki, a nie ostateczną klęskę, pomożemy mu budować odporność i pewność siebie. Dzięki temu w przyszłości łatwiej poradzi sobie z wyzwaniami i nie zniechęci się przy pierwszych trudnościach.

Stosuj gry i zabawy wspierające rozwój poznawczy

Gry i zabawy to nie tylko świetna rozrywka, ale także doskonały sposób na rozwijanie umiejętności poznawczych dziecka. Poprzez rywalizację uczy się ono strategii, rozwiązywania problemów i wytrwałości. Co ważne, gry naturalnie wiążą się z przegrywaniem, a oswajanie się z porażką w bezpiecznym, zabawowym kontekście pomaga budować odporność psychiczną i elastyczność myślenia.

Warto regularnie sięgać po:

• Gry planszowe rozwijające logiczne myślenie, np. szachy czy Dobble.

• Ćwiczenia pamięciowe, takie jak wspólne układanie historyjek na podstawie obrazków czy zabawa „Co się zmieniło?”.

• Gry wymagające planowania i koncentracji, np. układanie puzzli.

Pamiętajmy jednak, by nie pozwalać dziecku wygrywać za każdym razem – samodzielne pokonywanie trudności daje mu prawdziwą satysfakcję i motywuje do dalszej nauki.

Wspieraj samodzielność dziecka

Dajmy dziecku możliwość podejmowania decyzji. Nawet w drobnych kwestiach, jak wybór ubrania czy książki. To pomoże mu budować poczucie sprawczości. Zachęcajmy do samodzielnego ubierania się czy prostych prac domowych. Niezwykle ważną rolę odgrywa tutaj również pochwała rodzica. Doceniajmy starania, a nie efekty, a wkrótce zobaczymy więcej starań, zamiast zniechęcenia brakiem efektów. Dzięki temu dziecko uwierzy w siebie, a ta wiara stanie się schematem myślowym podpierającym jego samodzielność.

W jakich przypadkach warto rozważyć terapię kognitywną IE?

Terapia kognitywna IE może być cennym wsparciem w rozwoju dziecka, pomagając mu przezwyciężyć trudności na różnych etapach dorastania. Co więcej, jej metody mogą okazać się przydatne również dla opiekunów, wspierając ich w codziennych wyzwaniach wychowawczych. W jakich sytuacjach dziecko może odnieść z niej największe korzyści?

Problemy z koncentracją i nauką

Jeśli dziecko ma trudności z zapamiętywaniem, rozwiązywaniem problemów czy radzeniem sobie z presją szkolną, terapia kognitywna może pomóc mu rozwijać pozytywne schematy myślowe. Dzięki temu szkolne porażki staną się okazją do nauki, a stopniowa poprawa wyników zmniejszy stres i presję.

Niska samoocena

Dziecko, które unika wyzwań w obawie przed porażką lub czuje się gorsze od rówieśników, może skorzystać z terapii poprzez pracę nad swoim sposobem myślenia. Zmiana postrzegania siebie i trudności pomoże mu zyskać pewność siebie i odwagę do podejmowania nowych działań.

Lęk przed nowymi sytuacjami

Jeśli dziecko często odczuwa niepokój, np. przed zmianami czy nowymi wyzwaniami, terapia kognitywna może nauczyć je, jak patrzeć na trudne sytuacje z innej perspektywy. Dzięki temu zrozumie, że może kontrolować swoje reakcje i stopniowo oswajać lęk.

Trudności emocjonalne i zachowania impulsywne

Nie tylko dzieci lękliwe i wycofane mogą skorzystać z terapii. Jeśli dziecko często wybucha gniewem, jest niecierpliwe lub zamyka się w sobie, lepsze zrozumienie własnych emocji pomoże mu nad nimi zapanować. Dzięki temu łatwiej odnajdzie się w relacjach społecznych i nauczy się radzić sobie z frustracją.

Terapia kognitywna IE to skuteczne narzędzie, które pozwala dziecku rozwijać elastyczność myślenia, budować odporność psychiczną i lepiej radzić sobie z wyzwaniami codzienności.

Jak terapia kognitywna IE wygląda w praktyce?

Jeśli zdecydujemy się na pracę ze specjalistą, możemy liczyć na dobre efekty, ale tylko pod warunkiem, że jesteśmy gotowi na wspólny wysiłek. Nie możemy oczekiwać pozytywnych zmian po kilku wizytach, jeżeli nie zadbamy o wdrożenie zaleceń w życiu codziennym.

Jak zatem wygląda to w praktyce? Proces terapii kognitywnej jest dostosowany do potrzeb dziecka. Na pierwszych sesjach terapeuta IE przeprowadza wywiad, aby zrozumieć problemy i cele. Podczas sesji stosowane są różne metody, takie jak:

• Ćwiczenia wspierające myślenie logiczne i koncentrację

• Rozmowy i praca z emocjami

• Relaksacja i techniki radzenia sobie ze stresem

Należy pamiętać, że terapia jest skuteczna, gdy rodzice angażują się w proces, wspierają dziecko w realizacji ćwiczeń i wspólnie celebrują postępy. Pamiętajmy, że godzina w towarzystwie terapeuty to nic w porównaniu z naszą wspólną codziennością, podczas której oczy dziecka spoczywają właśnie na nas. Dla najlepszych efektów, stańmy się pozytywną zmianą, którą chcemy zobaczyć w naszym dziecku.

Terapia kognitywna – do zapamiętania dla rodziców

Terapia kognitywna jest skuteczną metodą wspierającą dzieci w budowaniu pozytywnych schematów myślowych, radzeniu sobie z trudnościami i rozwijaniu pewności siebie. Jako rodzice mamy znaczący wpływ na sukces tego procesu. Stosując proste strategie w codziennym życiu, takie jak rozmowy, wspólne ćwiczenia i okazywanie wsparcia, możemy pomóc dziecku w nauce bardziej konstruktywnego myślenia.

Pamiętajmy, że wszczepiając dziecku pozytywne schematy myślowe dzisiaj, inwestujemy w jego przyszłe umiejętności rozwiązywania problemów i panowania nad własnymi emocjami. Równocześnie rozwiązujemy też doczesne problemy, jak spadek samooceny, niepewność na nowym etapie nauki czy pogorszenie wyników szkolnych. Warto w tym celu zapoznać się z terapią kognitywną, a w razie potrzeby skonsultować ze specjalistą.