Dziecko ma problem z zapamiętywaniem. Co robić?

Pamięć to umiejętność mózgu do magazynowania i odtwarzania informacji. Umożliwia ona zapamiętywanie, odtwarzanie oraz przechowywanie informacji. Pamięć możemy podzielić w oparciu na czas przechowywania informacji na pamięć długotrwałą i krótkotrwałą (roboczą).

• Pamięć krótkotrwała, świeża, służy do zapamiętywania przez krótki czas i w konkretnym celu różnych informacji. Na przykład listy zakupów. Przydaje się ona w szkole kiedy chcemy opowiedzieć przeczytany tekst lub gdy przed sprawdzianem szybko sięgamy do książki aby sprawdzić jakąś informację. Jest to taki nasz “notatnik”, czyli wszystkie informacje, które zapamiętujemy na chwilę oraz te, które mogą zamienić się w pamięć długotrwałą.
• Pamięć długotrwała działa wtedy, kiedy kiedy powtarzamy i utrwalamy pewne treści, a w następstwie jesteśmy w stanie uczyć się z doświadczeń czy wracać do zdarzeń z przeszłości.

Pamięć odgrywa bardzo ważną rolę w życiu człowieka. To dzięki niej możemy wracać do zgromadzonych już wcześniej doświadczeń oraz informacji, wyciągać z nich wnioski oraz nabywać nowe kompetencje, bazując na wcześniej zdobytej wiedzy. Jest ona istotna w kształtowaniu tożsamości, gdyż pozwala na spójne tworzenie historii o naszym życiu.

Jak rozwija się pamięć

Pamięć jest kluczowym elementem do prawidłowego rozwoju, nabywaniu nowych umiejętności, skutecznego uczenia się i osiągania sukcesów przez dziecko.

W młodszym wieku szkolnym cechami pamięci, rozwijającymi się u dzieci, są szybkość, trwałość i pojemność. W pierwszych latach u dzieci dominuje pamięć mechaniczna. Dzieci potrafią wiele się nauczyć, jednakże nie są w stanie w pełni kontrolować pamięci – zapamiętywanie staje się przypadkowe.

Wraz z rozwojem dziecka następuje przejście z pamięci mechanicznej do logicznej, dziecko nabywa umiejętność od zapamiętywania mimowolnego do wykształcenia pamięci dowolnej. Pamięć mimowolna jest charakterystyczna dla dzieci na wczesnych etapach edukacji. Wraz z nabywaniem nowych umiejętności i kompetencji dzieci zdobywają pewną kontrolę nad swoją pamięcią. Badania dowodzą, że ze wzrostem wieku rośnie efektywność pamięci dzieci.

Zaburzenia pamięci. Objawy i przyczyny

O zaburzeniach pamięci u dzieci mówimy, kiedy dziecko na skutek urazów, chorób lub innych zaburzeń nie jest wstanie przypomnieć sobie wydarzeń/ sytuacji sprzed kilku godzin lub wcześniejszych doświadczeń. Należy wtedy obserwować dziecko i zobaczyć jakie dodatkowe objawy temu zjawisku towarzyszą. Objawy, które mogą wskazywać na problemy z pamięcią to:

• częste gubienie swoich rzeczy, przyborów szkolnych,
• zapominanie zabierania ze sobą potrzebnych rzeczy do szkoły,
• widoczne pogorszenie się pamięci w ostatnim czasie,
• zapominanie słów,
• luki w pamięci,
• problemy w rozpoznawaniu znanych osób,
• zapominanie o codziennych obowiązkach,
• problemy z odtworzeniem niedawno usłyszanych i poznanych treści (czytanki, bajki),
• brak postępu edukacyjnego mimo starań w tym zakresie.

Zaburzenia pamięci u dzieci mogą mieć wiele przyczyn. Czynnikami wpływającymi na problemy z zapamiętywaniem mogą być na przykład:

• przebodźcowanie – za dużo informacji napływających z otoczenia,
• czynniki technologiczne– nadmiar korzystania z urządzeń elektronicznych,
• choroby – w tym choroby genetyczne, urazy głowy,
• niewłaściwa dieta – uboga w składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mózgu,
• czynniki psychologiczne – nadmierny stres, zaniedbanie emocjonalne (brak bliskości, zrozumienia dziecka),
• nieprawidłowa higiena snu,
• zaburzenia poznawcze – między innymi dysleksja, dysortografia, które wpływają na zdolność do zapamiętywania i przyswajania informacji,
• problemy z koncentracją – gdyż dziecko nie jest w stanie skupić się na zadaniu jakie wykonuje,
• brak ćwiczeń – pamięć to umiejętność, którą można i należy rozwijać, jeśli jej nie wzmacniamy, mogą wystąpić problemy w tym obszarze.

Trudności z pamięcią. Jak pomóc dziecku

W momencie zauważenia niepokojących objawów u dzieci należy skonsultować się ze specjalistą. Na początku warto porozmawiać o niepokojących nas objawach z pedagogiem lub psychologiem szkolnym, który pokieruje nas i podpowie u kogo szukać pomocy i jak sobie radzić z problemami z pamięcią u dziecka.

Można również od razu udać się do neurologa dziecięcego, który zajmuje się zaburzeniami i chorobami centralnego układu nerwowego. Przeprowadzi on wywiad oraz badania, postawi prawidłową diagnozę do której będzie można dobrać odpowiednie leczenie i/lub ćwiczenia.

Warto być świadomym tego, że możemy pomóc dziecku poprawić pamięć.

• Zdrowy sen to podstawa prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego (wczesne chodzenie spać, rezygnacja z korzystania z multimediów przed zaśnięciem).
• Pomocna będzie dieta bogata w kwasy omega-3 lub ich suplementacja.
• Dodatkowo możemy wprowadzić regularne, aktywne spędzanie aktywnego czasu na świeżym powietrzu.

by ćwiczyć pamięć dzieci nie potrzebujemy kosztownych i specjalistycznych narzędzi. Wystarczy wprowadzić regularne ćwiczenia np. głuchy telefon, czytanie bajek, gra na instrumencie, gra w memory, zgadywanki, znajdź różnice, nauka rymowanek czy wierszyków, nauka mnemotechnik wspierających naukę dziecka. Nie bójmy się korzystać z rad specjalistów, którzy podpowiedzą jakie dobrać metody i techniki wspomagające dziecko w rozwijaniu jego umiejętności poznawczych.