Jak rozmawiać z dzieckiem o rozwodzie?

Rozwód to jedno z najbardziej stresujących doświadczeń w życiu rodziny. Dla dziecka oznacza on duże zmiany w codziennym życiu i często trudne emocje, z którymi musi się zmierzyć. Choć decyzja o rozstaniu bywa konieczna, bardzo ważne jest, by przeprowadzić dziecko przez ten trudny czas z maksymalną troską i wsparciem. Jak poinformować je o rozstaniu, by nie poczuło się zagubione? Co zrobić, by nie obwiniało siebie i mogło odnaleźć się w nowej rzeczywistości? 

W jakim wieku dziecko najlepiej znosi rozwód rodziców?

Bez względu na to, ile dziecko ma lat, rozwód rodziców zawsze będzie dla niego trudną zmianą. Darzy ono miłością oboje rodziców i w trakcie rozwodu musi zmierzyć się z tym, że jego świat w jakiś sposób się rozpada. Według badań jednak, największym wyzwaniem będzie to dla przedszkolaka, który na tym etapie rozwoju ma skłonność do odczuwania lęku separacyjnego i dopiero zaczyna rozumieć np. koncepty takie jak śmierć czy utrata bliskiej osoby. To powoduje, że nieraz odczuwa niepokój.

Nieco łatwiejszą przeprawę mają rodzice trochę starszych dzieci i nastolatków, czyli w przedziale od 8 do 14 lat. Pamiętajmy jednak, że bez względu na wiek, rozwód rodziców nie jest sytuacją nie do przejścia i naprawdę wiele zależy od tego, jak podejdziemy do sytuacji.

Jak poinformować dziecko o rozwodzie?

To nie „rodzice” się rozwodzą, a „współmałżonkowie”, za to rola rodzica trwa przez całe życie dziecka i z tą myślą należy podejść zarówno do komunikacji z dzieckiem, jak i do późniejszego postępowania w trakcie oraz po rozstaniu.

• Do rozpadu małżeństwa może dojść z różnych powodów, jednak niezależnie od tego, ze względu na malucha warto tutaj zachować dojrzałość emocjonalną. Najgorsze, co można zaserwować dziecku to przerzucanie się winą. Opowiadanie o tym, dlaczego doszło do rozstania i kto według nas jest za to odpowiedzialny to coś, czego pomimo wzburzenia, powinniśmy unikać. W wieku przedszkolnym, koncepty takie jak np. zdrada, nie są zrozumiałe, więc możemy tym spotęgować chaos w głowie dziecka oraz pogłębić jego cierpienie. 
• Ważne jest, aby w trudnej rozmowie z dzieckiem, uczestniczyło oboje rodziców. Przechodząc ten niełatwy moment musimy pamiętać o bezwzględnym zawieszeniu broni. Konflikty należy odstawić i skupić się na tym, aby złagodzić przekaz. Wybierzmy miejsce, w którym dziecko czuje się bezpiecznie i starajmy się trzymać przyjazną atmosferę. Prawdopodobne jest, że pojawią się łzy lub dziecko zamilknie, jednak przy odpowiednim sposobie komunikowania, uda się przedstawić smutne wieści w nieco mniej bolesny sposób.
• Należy zapewnić, że chociaż rodzice się rozstają i nie będą już razem mieszkać, to nie zmienia się ich więź z dzieckiem. Mama pozostaje mamą, a tata pozostaje tatą i to się nigdy nie zmieni. Zawsze będziemy Cię kochać – takie proste słowa mogą okazać się bardzo znaczące w sytuacji, kiedy dziecko staje w obliczu trudnej prawdy. Obawy o to, jak teraz będzie wyglądać życie dziecka, również powinny zostać od razu rozwiane. Poinformujmy, jak teraz będzie przebiegał kontakt z rodzicem, który odchodzi. Jak często będą się spotykać i jak zmieni się codzienna rutyna.
• To co również powinno wybrzmieć w takiej rozmowie, to komunikat, że dziecko nie jest winne tej sytuacji. Odpowiedzialność za podjętą decyzję nie spoczywa na nim, a na rodzicach. Przy tym wszystkim też pamiętajmy, by taki przekaz dostosować do wieku, używać zrozumiałych dla przedszkolaka słów i wytłumaczyć przy ich pomocy, co właściwie rozwód zmienia w ich życiu (relacja rodziców, to co czują, czy się przytulają itd.), a co pozostaje bezwzględnie takie samo (miłość do dziecka).

Jak pomóc dziecku w trakcie rozwodu?

Rozwód wiąże się zawsze z poczuciem straty, z którym dziecko z naszą pomocą musi sobie poradzić. Jeden z rodziców nie będzie już obok, co jednak nie powinno znaczyć, że znika z jego życia. Nieco łatwiej jest w sytuacji, gdy np. jedno z rodziców przebywa za granicą. Wtedy zmiana nie jest tak mocno odczuwalna, przynajmniej dopóki któreś z rodziców nie zacznie się spotykać z kolejną osobą. Jednak w większości przypadków, dziecko musi oglądać, jak któraś z bliskich osób pakuje walizki. Czego unikać i jak mu pomóc w trakcie tego trudnego procesu?

Tego unikaj w trudnym okresie

Po dziecku widać, że w domu dzieje się coś nie tak. Konflikty odbijają się na jego samopoczuciu, powodują płaczliwość, przygnębienie i chęć powrotu do domu, która może objawiać się także skargami na bóle głowy czy brzucha. W trosce o dziecko należy więc powstrzymać własne złe emocje i nie obarczać nimi dziecka. Nie powinno słuchać jak negatywnie wypowiadamy się o tym drugim rodzicu, które przecież darzy ono miłością. Istotne jest też, aby pilnować się w obecności dziecka, nawet jeśli słów nie kierujemy bezpośrednio do niego.

Podsycanie złych emocji nikomu nie służy w takiej sytuacji. Powstrzymajmy też ciekawość i nie podpytujmy, co drugi rodzic zrobił czy powiedział, bo stawia to dziecko w niezręcznej sytuacji. Nie róbmy też z opieki konkursów na to kto więcej kupi, lepiej spędzi czas czy na więcej pozwoli. We wszystkim tym pamiętajmy, że dzieci kochają swoich rodziców pomimo wszystko i my powinniśmy te uczucia uszanować. Do naszych emocji również mamy prawo, jednak jeśli jest nam ciężko, lepiej przepracować te kwestie ze specjalistą. Terapia pomoże się odnaleźć w nowej sytuacji, a przy tym nie obciążać dziecka.

Te praktyki pomogą zachować spokój dziecka

Przede wszystkim w trakcie i po rozwodzie, dla dziecka należy zrobić przestrzeń w swoim życiu. Jeśli mamy ustalone spotkania w weekendy lub odbiór z przedszkola, powinniśmy bezwzględnie dotrzymywać słowa. To co nam się wydaje drobnym zaniedbaniem, może odebrać dziecku poczucie bezpieczeństwa i spowodować, że poczuje się zdradzone. Poza przestrzenią w grafiku, także fizyczna przestrzeń jest istotna. Urządzenie dziecku własnego pokoju w nowym mieszkaniu to dla niego sygnał, że wciąż uczestniczy w naszym życiu.

O ile to możliwe, starajmy się też utrzymać poprawną relację z byłym małżonkiem. Pokojowe rozstanie i późniejszy brak konfliktów czy negatywnych emocji sprawi, że sytuacja nie będzie tak trudna dla dziecka. Przede wszystkim liczy się, aby nie podważać autorytetu drugiego rodzica i nie robić z dziecka karty przetargowej ani świadka naszych sporów.

W trudniejszych przypadkach, kiedy czujemy, że dziecko szczególnie źle znosi rozwód, moczy się w nocy lub ma obniżone samopoczucie, nie wahajmy się też skorzystać z pomocy psychologa. Może on nieco odciążyć nas w tej trudnej sytuacji, zwłaszcza że specjalista będzie miał dystans, którego nam w rozmowie z dzieckiem może brakować.

We wszystkim tym pamiętajmy, że my jesteśmy dorośli i od nas zależy, jak na nowo poukładamy życie sobie i dziecku. Nawet rozstając się, rodzice mogą wciąż zapewnić miłość, poczucie bezpieczeństwa i przekazać pozytywne wartości. Pierwszy rok po rozwodzie to najtrudniejsza próba, ale dzięki dojrzałemu podejściu i być może także pomocy terapeutycznej, uda się zachować spokojne i udane życie rodzinne, nawet jeśli część relacji w tej rodzinie się zmieni.